5 Belangrijke Stress Weetjes!
1 Het woord stress…
2 Wat is stress niet én wat wel?
3 Metaforen voor stress…
4 Andermans stress kan schaden!
5 Vier grote valkuilen bij stress…
1 Het woord Stress…
Sinds vorige eeuw kent de hele wereld het woord stress.
In de jaren dertig van de vorige eeuw ontdekte de Hongaarse wetenschapper
Hans Seley dat als mensen lang onder hoge druk of spanning stonden klachten konden krijgen. Lichamelijke klachten. En emotionele klachten.
Hij wilde voor die druk en spanning een internationale naam.
Bij voorkeur een Engelse naam en hij zocht het woord spanning.
Dat was Stress of Strain. Hij koos het woord Stress.
Helaas was hij niet op de hoogte dat het woord Stress al eeuwenlang gebruikt
werd in de natuurkunde om elasticiteit aan te tonen.
De eigenschap van een materiaal om nadat het uitgerekt of in elkaar gedrukt is
weer de oorspronkelijke vorm en grootte kan krijgen.
Zoals een elastiekje en een sponsje.
Achteraf vond Seley dat het woord Strain beter was.
Want het woord spanning is in iedere taal duidelijk. Aanspannen en Ontspannen.
Het woord Stress is buiten natuurkundigen te vaag met als gevolg dat je steeds moet uitleggen wat stress feitelijk is.
Wij zijn het helemaal eens met Seley!
Maar toch zijn wij óók blij met het woord Stress!
Want de oorspronkelijk betekenis is super!
Dat als je helemaal uitgerekt of inelkaar gedrukt bent geweest je daarna
gewoon weer terug kunt keren naar je oorspronkelijke staat!
Stress heeft voor ons dus 2 betekenissen!
Stress als spanning kan positief of negatief zijn, het kan dienen of schaden.
Stress als elasticiteit geeft de veerkracht aan om weer te herstellen!
2 Wat is stress niet en wat wel?
Stress is geen virus! Je kunt je niet ziek melden met het excuus dat je de avond daarvoor in de trein tussen mensen met stress hebt gezeten. En dat je door hen besmet bent waardoor jij nu onder de stress zit. Maar pas op…
Stress heeft wél kenmerken van een virus en is geniepiger!
Als je vaak en lang tussen mensen vertoeft die gestrest zijn, zal er iets van hun stress aan jou blijven plakken. En door andermans stress kan de hoogte van jouw stress en klachten hiervan verergeren.
Eenmaal thuis of ergens anders kun jij andere mensen weer besmetten…
Stress zit niet in je genen!
Omdat je moeder en andere familieleden vaak stress hadden en hebben, kun je niet zeggen dat jij nu daarom nu ook veel stress hebt. Maar pas op… Je opvoeding heeft wél een grote rol op jouw overtuigingen!
Bijvoorbeeld: als je moeder bang voor onweer was en jullie telkens in de kelder
zaten, dan is het niet gek dat jij ook bang voor onweer bent.
Als je vader steeds zei dat je dom bent en nooit iets zal presteren, zal dat invloed hebben tijdens; examens, sollicitaties, sporten en relaties.
Stress is geen drug!
Het is geen pijnstiller, inslaper of doorslaper.
En geen heroïne, cocaïne, LSD of XTC.
Maar pas op… Stress heeft wél kenmerken van drugs.
In acute nood kunnen mensen ongelofelijke prestaties leveren.
Zeker als zij zichzelf, hun kind of geliefde willen beschermen.
Adrenaline junkies die extreme sporten beoefenen weten er ook alles van.
Wim Hof (de Iceman) zet stress juist in om virussen te bestrijden!
Al met al… onderschat stress niet!
Wat is stress wel?
Alles wat leeft ervaart soms stress!
Mensen, dieren, bomen, planten, bacteriën en alle cellen daarin!
Stress is een natuurlijke fysiologische reactie op een spannende gebeurtenis.
Dat wil zeggen dat je lichaam, spontaan, buiten jouw bewustzijn om reageert.
Deze spannende gebeurtenis kan van alles zijn.
Een uitdaging zoals solliciteren, een presentatie geven, een wedstrijd spelen,
je eerste afspraak met je lief of een spannende kermisattractie beleven.
Maar ook een vervelende of trieste situatie als een klagende klant, ruzie met
je partner, een huisdier dat sterft, iets verliezen of dat je overvallen wordt.
Er gebeurt van alles in je lichaam, buiten jouw denken om.
In het kort: er wordt adrenaline, noradrenaline en cortisol aangemaakt en
daardoor stijgt je hartslag en bloeddruk, je spijsvertering wordt stilgelegd
en de pupillen van je ogen worden groter.
Je lichaam is klaar om alert en doelgericht te handelen.
Toch wel handig die stress.
Soldaten, politieagenten, hulpverleners en sporters hebben het regelmatig nodig!
Artiesten zweren bij “plankenkoorts”.
Zonder deze alertheid ben je minder scherp en kunnen er fouten ontstaan!
Maar als je in de file zit, luistert naar een langdradige presentatie, ergernis hebt
bij een tv-programma, in bed net voor het slapen alle rot momenten overdenkt:
heb je niets aan die waakzaamheid en alertheid.
Dan helpen die stresshormonen je niet, maar schaden ze je!
Stress is voor 75% de oorzaak van lichamelijk en emotionele klachten
Bij ziekteverzuim, is stress zelfs voor 85% de oorzaak!
Dagelijkse stress op het werk en/of privé.
En wat te denken van onverwerkte stress uit het verleden!
Gelukkig is hier veel aan te doen.
Niet dat stressvolle zaken niet meer gebeuren of dat het verleden verandert.
Maar wel dat je het kunt ombuigen naar… Energie, Balans en Levenslust!
3 Metaforen voor stress…
Zie stress als de brandstofmeter in je auto. Als de alarmknop gaat
branden is het dom om dat lampje af te plakken of kapot te slaan en maar door
blijven rijden. Maar dat is nou net wat veel mensen met stress wel doen!
Ze negeren de waarschuwing en stoppen niet om bij te tanken!
Met alle gevolgen van dien!
Maar je kunt leren hoe je jezelf kunt bijtanken!
Zelfs als je zonder brandstof staat, kun jij de motor weer op gang krijgen!
Zie stress als emmertje vol, emmertje leeg.
Je hoofd, je emmer kan soms vol zijn, te vol!
Al die stress, al die stemmen en negatieve gedachten, al die nog
te doen lijstjes, al die zorgen, wil je even niet horen.
Je wilt je hoofd even leeg hebben. Niet een beetje leeg, maar echt leeg.
Niet voor altijd, maar wel voor even. Zodat er ruimte is voor iets anders!
Voor méér kwaliteit in je leven! Voor energie, in balans en levenslust!
Zie stress als je arm in de lucht houden.
Steek je arm uit. Niet gestrekt maar ontspannen.
Laat je hand hangen, pols, elleboog en schouder los.
Na de start denk je dat je het makkelijk ’n tijdje vol kunt houden. Maar na een, twee minuten wordt het
al lastig. De zwaartekracht gaat tegen je werken.
De vermoeidheid slaat toe. Je wilt stoppen. Puur op wilskracht ga je door.
Na enkele minuten raken je spieren overbelast.
Je krijgt verschijnselen van verzuring, tintelingen, kramp of zelfs verlamming.
Je moet nu wel stoppen. Dit is wat stress met je kan doen!
Maar staat het leven op het spel, van jou of een dierbare, dan kun je de tijd
aanzienlijk verlengen. Dankzij diezelfde stress.
Stress kan schaden maar ook dienen!
4 Andermans stress kan jou schaden!
Belangrijk voor de Ontvangers én zeker
voor de Stress-Zenders!
Langdurig gestreste mensen verliezen beetje bij beetje steeds meer van zichzelf.
Tijdens dat proces zadelen zij helaas anderen op met sporen van die stress.
Zeker als de ontvangers langdurig en/of regelmatig met hen in contact staan.
En helemaal zeker als de ontvanger afhankelijk van de stress-zender is.
Een illustratie van andermans stress
Een man komt met klachten bij de huisarts. Die vermoedt dat het stress gerelateerde klachten zijn. Hij vraagt of de man weet wat de oorzaak is van zijn stress. Nou dat wist hij. Hij werkte sinds kort voor een project nauw samen met een totaal geflipte stresskip. Zielig voor haar, maar hij had meer last van haar stress dan zijzelf.
Dus andermans stress!
Het speerpunt is vervolgens dat de man weerbaarder moet worden.
Prima streven als het een puber of volwassene betreft die het allemaal begrijpt
en bereid is om een training te volgen.
Maar wat als…
Het iemand is met een verstandelijke beperking? Of een dementerende?
Of een groep mensen? Of een klein kind? Of een dier?
Dan is de enigste optie de stress-zender daarop aan te spreken.
Twee voorbeelden:
Anke, 9 jaar, kreeg de diagnose ADHD. Met een medicijnen als advies.
De ouders zochten hulp bij ons. Enkele thuisbezoeken maakten veel duidelijk.
De gestresste ouders schreeuwden meer dan rustig praten. Het rommelige huis, alle digitale apparaten die aan stonden en totaal geen structuur deden de rest.
Niet Anke, maar beide ouders werden gecoacht.
Al na 2 maanden was er rust en regelmaat. Anke bleef de diagnose behouden
maar was medicijn-vrij en kon met een trucje haar aandacht focussen.
Sjef 43 jaar, had een bulterriër die agressief werd als anderen Sjef benaderden.
Hij kende, de honden-fluisteraar, Cesar Millan van t.v. en snapte dat Binky te bezitterig was omdat Sjef geen leider was. Hij probeerde van alles, zelfs voor de
spiegel oefenen maar niets hielp. Binky bleef overdreven beschermend.
Mensen opperden Binky te laten inslapen.
Sjef kwam voor hulp en na 3 sessies met flink wat huiswerk, stuurde hij een filmpje:
Binky accepteerde eindelijk Sjef als zijn baasje.
Maar er is nog veel te winnen!
Als eerste: dat artsen niet meteen voor symptoombestrijding met
medicijnen moeten kiezen. Dat speuren naar de oorzaak de moeite loont.
Als tweede: dat een stress training alleen opgaat voor mensen die het snappen en aan zichzelf willen werken.
Als derde: dat ter bescherming van zwakkere of afhankelijke personen
de stress-zenders aangesproken moeten worden.
Als vierde: dat stress-zenders aanspreken makkelijk moet worden.
Als vijfde: dat het melden van aanwaaiers bespreekbaar wordt.
Wij hopen dat al veel artsen, psychologen, therapeuten en andere
hulpverleners daar rekening mee houden. Maar niet alleen zij.
Ook werkgevers, leidinggevenden, collega’s, vrienden, buren etc.
Hier enkele andere Stress-Zenders
Margje, 6 jaar, zat met plezier op zwemles. Maar toen het grote moment aanbrak dat zij in het diepe moest springen raakte zij in paniek.
Een gestresste badmeester, Erik 27 jaar, vond dat zij zich niet zo moest aanstellen, want ze kon zwemmen. Hij sommeerde haar te springen. Wat ze huilend deed.
Margje wilde daarna niet meer naar zwemles, ze bleef wekenlang angstig,
plaste in bed en had moeite om iemand te vertrouwen.
Tijdens de diensten van Karel 51 jaar, gevangenenbewaarder, waren er meer problemen dan bij de andere diensten. Zoals relletjes, weigeringen om iets te doen, schelden en ruzies met andere gevangenen. Er waren ook meer onderlinge strubbelingen met collega’s. Zijn leidinggevende wist het maar greep niet in. Enkele maanden later was er tijdens zijn dienst een flinke vechtpartij tussen gevangenen en bewaarders. Karel was duidelijk het mikpunt. Hij liep flinke klappen op.
Zijn genezing duurde 2,5 jaar met geen kans op terugkeer.
Karin 28 jaar, en Richard 32 jaar, lagen al maanden in een vechtscheiding.
De 3 kinderen, tweelingzoontjes, 7 jaar, en dochtertje, 5 jaar, hoorden hun ouders
dag in dag uit schreeuwen, huilen en ruzie maken. Beide ouders probeerden, ieder voor zich, de kinderen voor zich te winnen. Van de een kregen ze dure cadeaus
en van de ander mochten ze langer opblijven. Familie, vrienden, leerkrachten en buren zagen de kinderen veranderen. De zoontjes werden opstandig, eisten spullen
of privileges en werden afstandelijk naar hun zusje. Zij sloot zich af en speelde enkel met haar poppen en knuffels.
5 Vier grote valkuilen bij stress!
1 = Ontkennen
Dat is 100% ontkennen dat je iets van “stress” voelt.
Je steekt je kop in het zand. Wat je niet ziet, is er niet.
Je brein doet mee. Waar je niet aan denkt, is er niet.
Maar je lijf kan niet ontkennen, die voelt wél van alles!
Zonder dat jij het bewust bent. En dat kan uren duren!
2 = Minimaliseren
Dat is voelen dat er iets van “stress” is, maar het direct kleineren en afzwakken.
“Dit doet mij niks” of “Dit stelt niets voor”.
Ook hier blijft je lijf van alles voelen. Alleen hier weet je dat je het voelt.
En omdat je het blijft voelen, blijf je het afzwakken. De bekende vicieuze cirkel.
En daar krijg je weer stress van. Wat je ook weer gaat minimaliseren!
Dit kan dagen duren!
3 = Afschuiven
Dat is heftig de “stress” voelen en direct alle pijlen richten op “wat of wie”
je dat rotte gevoel geeft.
Je geeft hen de schuld. Je bent boos op hen. Je wilt je gelijk halen.
Je gaat zorgen dat “wat of wie” schuld erkent.
Misschien zoek je bevestiging bij anderen of ga je klachtenbrieven schrijven.
Doe je niets actief, maar enkel in gedachten, het effect is hetzelfde.
Het stress op stress op stress!
Deze stress kan weken, maanden, jaren duren!
4 = Klagen
Dat is stress voelen en keer op keer blijven voelen.
Je neemt geen actie om het op te lossen maar blijft
hangen in de stress.
Je bent slachtoffer. Niets en niemand kan je helpen.
Slachtoffer zijn is jouw hoofdrol.
Relaties kunnen jou hierdoor gaan vermijden.
Wat jou weer de bevestiging geeft van slachtoffer zijn.
Deze stress kan levenslang duren!
Al met al zonde van je tijd!